Oczyszczanie ścieków
Podstawową metodą ochrony wód przed dalszym wzrostem żyzności jest ograniczanie dopływu do wód związków fosforu i azotu, w szczególności prawidłowa gospodarka wodno-ściekowa. Dotyczy to nie tylko terenu parku, ale też całej zlewni Wiatrołuży, Kamionki i Czarnej Hańczy powyżej jeziora Wigry. Zadania z zakresu rozbudowy kanalizacji ściekowej oraz utrzymania i modernizacji oczyszczalni ścieków są realizowane przez lokalne samorządy. Największe znaczenie ma suwalska oczyszczalnia, gdyż Czarna Hańcza, zanim wpadnie do jeziora Wigry, przepływa przez miasto Suwałki.
Na zdjęciu poniżej oczyszczalnia ścieków w Suwałkach, fot. J. Borejszo
Na zdjęciu poniżej oczyszczalnia ścieków w Suwałkach, fot. J. Borejszo
Formy ochrony
Ochroną ścisłą objęto 23 jeziora. W większości są to niewielkie zbiorniki zwane sucharami, ale największym ze ściśle chronionych jest "ramienicowe" jezioro Muliczne (25,7 ha). Biernie chronione jest też jezioro Białe Wigierskie (ochrona czynna zachowawcza), w którym działania ograniczają się do utrzymania populacji siei. Pod ścisłą ochroną są też 3 odcinki rzek: Wiatrołuży, Maniówki, Kamionki, oraz Czarna Hańcza powyżej jeziora Wigry. Łączny obszar ścisłej ochrony wód obejmuje nieco ponad 70 ha, a biernej (razem z jeziorem Białym Wigierskim) – 172 ha.
18 jezior parku podlega ochronie czynnej stabilizującej. Spośród nich 8 jest udostępnionych turystycznie, rekreacyjnie i wędkarsko, i jest to prawie 90% powierzchni wszystkich jezior parku.
Na zdjęciu Wądołek - jezioro, które wśród akwenów parku najdłużej znajduje się pod ochroną ścisłą
18 jezior parku podlega ochronie czynnej stabilizującej. Spośród nich 8 jest udostępnionych turystycznie, rekreacyjnie i wędkarsko, i jest to prawie 90% powierzchni wszystkich jezior parku.
Na zdjęciu Wądołek - jezioro, które wśród akwenów parku najdłużej znajduje się pod ochroną ścisłą
Biomanipulacja zespołami ryb
Ochrona jakości wód części jezior parku narodowego odbywa się także poprzez kształtowanie składu i liczebności zespołów ryb. Zwłaszcza szczupak oraz inne drapieżniki mają kluczowe znaczenie w kształtowaniu równowagi biologicznej ekosystemów jezior. Poniżej dowiesz się dlaczego.
Im więcej w wodach glonów planktonowych (fitoplanktonu), tym gorzej dla czystości wód. Glonami odżywiają się skorupiaki planktonowe (głównie wioślarki), unoszące się w toni wodnej (zooplankton). Czyli im więcej w wodzie zooplanktonu tym lepiej, bo zjadany jest fitoplankton. Zooplanktonem odżywiają się z kolei ryby karpiowate. Zatem jeżeli jest zbyt dużo takich gatunków, jak lin, płoć czy leszcz, tym proces eutrofizacji postępuje szybciej. Gatunki karpiowate są pokarmem dla ryb drapieżnych. W związku z tym, gdy w ekosystemie jest dużo ryb drapieżnych, to równocześnie jest niska liczebność ryb karpiowatych, a to oznacza więcej skorupiaków, dzięki czemu jest mniej glonów i wzrasta przezroczystość wody. Poprzez taką biomanipulację następują korzystne zmiany w funkcjonowaniu ekosystemów – poprawia się stan środowiska wodnego. Zatem działania parku polegają na utrzymywaniu wysokiej liczby ryb drapieżnych oraz odłowach regulacyjnych ryb odżywiających się zooplanktonem.
Podsumowując - biomanipulacja w jeziorach Wigierskiego Parku Narodowego to ograniczanie zakwitów glonów planktonowych poprzez sterowanie liczebnością oraz strukturą zespołów ryb.
Im więcej w wodach glonów planktonowych (fitoplanktonu), tym gorzej dla czystości wód. Glonami odżywiają się skorupiaki planktonowe (głównie wioślarki), unoszące się w toni wodnej (zooplankton). Czyli im więcej w wodzie zooplanktonu tym lepiej, bo zjadany jest fitoplankton. Zooplanktonem odżywiają się z kolei ryby karpiowate. Zatem jeżeli jest zbyt dużo takich gatunków, jak lin, płoć czy leszcz, tym proces eutrofizacji postępuje szybciej. Gatunki karpiowate są pokarmem dla ryb drapieżnych. W związku z tym, gdy w ekosystemie jest dużo ryb drapieżnych, to równocześnie jest niska liczebność ryb karpiowatych, a to oznacza więcej skorupiaków, dzięki czemu jest mniej glonów i wzrasta przezroczystość wody. Poprzez taką biomanipulację następują korzystne zmiany w funkcjonowaniu ekosystemów – poprawia się stan środowiska wodnego. Zatem działania parku polegają na utrzymywaniu wysokiej liczby ryb drapieżnych oraz odłowach regulacyjnych ryb odżywiających się zooplanktonem.
Podsumowując - biomanipulacja w jeziorach Wigierskiego Parku Narodowego to ograniczanie zakwitów glonów planktonowych poprzez sterowanie liczebnością oraz strukturą zespołów ryb.
Wylęgarnia ryb
Zadania z zakresu ochrony ichtiofauny obejmują też utrzymanie tych gatunków ryb, których obszar występowania w Polsce kurczy się na skutek eutrofizacji. Należą do nich przede wszystkim sielawa i sieja. Ochrona tych gatunków polega na wspieraniu ich naturalnego tarła poprzez sztuczne zarybienia. Obecnie populacja sielawy jest w Wigrach bardzo silna i jej najstarsze jej roczniki są odławiane.
Ważną rolę ochronną pełni wylęgarnia ryb Wigierskiego Parku Narodowego w Tartaku, w której hodowany jest materiał zarybieniowy sielawy, siei oraz szczupaka. Corocznie do wód parku trafia stąd narybek w łącznej ilości kilkudziesięciu milionów. Pozwala na to kubatura obiektu, z 200 aparatami, w których można inkubować aż 600 litrów zapłodnionej ikry. Z usług parkowej wylęgarni korzystają też dzierżawcy obwodów rybackich.
Ważną rolę ochronną pełni wylęgarnia ryb Wigierskiego Parku Narodowego w Tartaku, w której hodowany jest materiał zarybieniowy sielawy, siei oraz szczupaka. Corocznie do wód parku trafia stąd narybek w łącznej ilości kilkudziesięciu milionów. Pozwala na to kubatura obiektu, z 200 aparatami, w których można inkubować aż 600 litrów zapłodnionej ikry. Z usług parkowej wylęgarni korzystają też dzierżawcy obwodów rybackich.
Zarybienia
Jeziora i rzeki objęte ochroną czynną są zarybiane gatunkami:
Dzięki zarybieniom udało się przywrócić w Wigrach troć jeziorową i suma - gatunki, które dawniej tu występowały, potem zostały wytępione i teraz znowu są obecne w jeziorze
- zagrożonymi skutkami eutrofizacji wód (sielawa, sieja),
- drapieżnymi (szczupak, węgorz), w celu zwiększania ich liczebności i wzmacniania skuteczności zabiegów biomanipulacyjnych,
- zagrożonymi spadkiem liczebności (troć jeziorowa, pstrąg potokowy)
Dzięki zarybieniom udało się przywrócić w Wigrach troć jeziorową i suma - gatunki, które dawniej tu występowały, potem zostały wytępione i teraz znowu są obecne w jeziorze
Odłowy
W jeziorach pod ochroną czynną prowadzi się odłowy:
1) regulacyjne oraz monitorujące liczebność:
1) regulacyjne oraz monitorujące liczebność:
- ryb o krótkim cyklu życiowym, w celu zapobiegania wtórnemu zanieczyszczeniu jezior przez snące ryby (sielawa),
- karpiowatych (płoć, wzdręga, leszcz, okoń);