Przejdź do menu głównego Przejdź do treści
Zmiana języka
Wielkość

Konto

MapaParku

 Bilety

Po co tworzymy park narodowy

Park narodowy, zgodnie z jego prawną definicją, obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Oznacza to, iż ochrona przyrody i krajobrazu jest najważniejszym celem parku, i że celowi temu muszą być podporządkowane wszystkie działania na jego terenie.

Ochrona przyrody w parku narodowym polega między innymi na zachowaniu istniejącej różnorodności gatunków i ich siedlisk oraz odtwarzaniu i przywracaniu do właściwego stanu tych ekosystemów, które uległy przekształceniu – najczęściej pod wpływem działalności człowieka. W zależności od specyfiki poszczególnych ekosystemów, istniejących zagrożeń oraz możliwości eliminacji tych zagrożeń, działania ochronne mogą przybierać różne formy.

Cele ochrony parku

Celem ochrony Wigierskiego Parku Narodowego, jest zachowanie naturalnego krajobrazu polodowcowego, z unikatowym jeziorem Wigry, pozostałymi jeziorami oraz otaczającymi je lasami i terenami wiejskimi. Ogólne cele ochrony przyrody parku obejmują w szczególności:

  1. zachowanie rzadkich siedlisk wodnych i lądowych, wraz z różnorodnością biologiczną ukształtowaną w wyniku procesów naturalnych i półnaturalnych, zachodzącymi procesami ekologicznymi i ewolucyjnymi oraz procesami i strukturami geologicznymi, geomorfologicznymi, hydrologicznymi i glebowymi;
  2. przywracanie właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtwarzanie zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt i siedlisk grzybów;
  3. zapewnienie przebiegu procesów ekologicznych i ewolucyjnych w ekosystemach, w szczególności procesów o charakterze wielkoobszarowym i długoterminowym, z uwzględnieniem wymogów ochrony różnorodności gatunkowej i krajobrazowej;
  4. ochronę różnorodności biologicznej właściwej dla regionu biogeograficznego.

    Poniżej poznasz cele szczegółowe 

1)      zachowanie warunków do niezakłóconego przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych;

2)      zachowanie naturalnych procesów i struktur geologicznych, geomorfologicznych, hydrologicznych oraz glebowych i glebotwórczych;

3)       ochrona zasobów wodnych i zwiększenie zdolności retencyjnych siedlisk;

4)      zachowanie gleb organicznych;

5)      ochrona gleb, wód i powietrza przed zanieczyszczeniami.
1)      zachowanie ich naturalnej różnorodności;

2)      zachowanie i odtwarzanie różnorodności gatunkowej zbiorowisk roślin, grzybów i zwierząt;

3)      ograniczanie antropopresji;

4)      przeciwdziałanie występowaniu inwazyjnych gatunków obcych.
1) przywracanie i utrzymanie dobrego stanu ekologicznego wód;

2) w odniesieniu do wód wyznaczonych jako jednolite części wód powierzchniowych (JCWP), osiągnięcie celów środowiskowych wyznaczonych w planach gospodarowania wodami;

3) utrzymanie stabilności zasobów wodnych oraz ochrona naturalnej retencji na obszarze Parku;

4) utrzymanie warunków wodnych niezbędnych do uzyskania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych: 3140 Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic (Charcteria spp.), 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3160 Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne, 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników (Ranunculion fluitantis);

5) zachowanie lub odtwarzanie różnorodności gatunków środowisk wodnych;

6) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów;

7) utrzymanie lub rozwój usług ekosystemowych w warunkach zrównoważonego użytkowania ekosystemów wodnych.
1)      utrzymanie trwałości, ciągłości i stabilności procesów ekologicznych;

2)      zachowanie różnorodności siedlisk i mikrosiedlisk leśnych, będących środowiskiem życia organizmów leśnych;

3)      utrzymanie właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych: 91701) Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), 91D01),2) Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne, 91E01),2) Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe;

4)      doprowadzenie struktury drzewostanów do stanu zbliżonego do naturalnego, w którym zachodzące procesy przyrodnicze będą przebiegały bez ingerencji człowieka.
1)      ochrona trwałości ekosystemów, w tym torfowisk i półnaturalnych ekosystemów łąkowych;

2)      zachowanie siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt mających znaczenie dla Wspólnoty;

3)      zahamowanie procesu murszenia i dalszej kompresji torfów;

4)      zachowanie zespołów roślinnych wymagających czynnej ochrony, z uwzględnieniem potrzeb ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt;

5)   utrzymanie właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych: 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium), 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe), 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea), 7210 Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis), 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk.
1)    utrzymanie różnorodności gatunkowej;

2)    utrzymanie różnorodności mikrosiedlisk i miejsc rozwoju gatunków;

3)    zapewnienie ciągłości istnienia lub przywracanie siedlisk gatunków;

utrzymanie lub przywracanie warunków środowiskowych sprzyjających naturalnemu rozwojowi populacji dziko występujących na obszarze Parku gatunków grzybów, porostów, roślin i zwierząt, które są w Polsce gatunkami rzadkimi i zagrożonymi wyginięciem, objętymi ochroną gatunkową, będącymi przedmiotem zainteresowania Wspólnoty oraz chronionymi konwencjami międzynarodowymi, zwanymi dalej „gatunkami specjalnego zainteresowania”.

Formy ochrony

Na terenie parku realizowane są trzy główne formy ochrony:
  • ochrona ścisła, której celem jest utrzymanie przebiegu naturalnych procesów przyrodniczych (15% powierzchni parku*),
  • ochrona czynna, przy której możliwa jest ingerencja człowieka w celu uzyskanego pożądanego efektu (67% powierzchni parku*),
  • ochrona krajobrazowa, której celem jest utrzymanie lub odtworzenie regionalnych cech krajobrazu kulturowego; podlegają jej w większości grunty prywatne w WPN (18% powierzchni parku*).

* stan na 2025 rok
W praktyce ochronnej okazało się, że prosty podział na ochronę ścisłą, czynną i krajobrazową jest niewystarczający. Na potrzeby parku obszary ochrony czynnej zostały zróżnicowane na cztery kategorie, w zależności od celów i sposobów działania: zachowawczą, stabilizującą, renaturyzacyjną i rekonstrukcyjną. Podobny podział zastosowano dla ochrony krajobrazowej, jednak w tym przypadku ma to charakter głównie postulatywny, gdyż w ogromnej większości dotyczy obszarów prywatnych, na które wpływ administracji parku jest ograniczony.
Większość zadań związanych z aktywną ochroną przyrody na obszarze znajdującym się w zarządzie WPN jest realizowana przez pracowników parku narodowego. Oni także odpowiadają za organizację badań naukowych i monitoringu środowiska, przygotowanie parku do zwiedzania, działalność edukacyjną oraz zwalczanie przestępstw i wykroczeń dotyczących ochrony przyrody.
Dla osiągnięcia swoich celów park współpracuje z wieloma instytucjami i organizacjami oraz korzysta z krajowych i zagranicznych źródeł finansowania.
Skuteczna ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych parku wymaga współpracy administracji parku z lokalnymi władzami samorządowymi, instytucjami, organizacjami i mieszkańcami WPN. Dotyczy to m.in. inwestycji związanych z ochroną środowiska, jak rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków czy rozwiązywanie problemów dotyczących gospodarki odpadami. Szczególne znaczenie ma współpraca parku i samorządów przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego bądź przygotowywaniu decyzji lokalizacyjnych.