Badania naukowe

Początki badań naukowych w rejonie jezior wigierskich sięgają lat dwudziestych XX wieku. Po odzyskaniu przez Polskę w roku 1918 niepodległości Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego w Warszawie postanowił zorganizować stację hydrobiologiczną na terenie odrodzonego po 123-letniej niewoli kraju. Wybór padł na miejscowość Płociczno, położoną nad Wigrami. Stacja rozpoczęła swoją działalność w 1920 roku, w drewnianym nie istniejącym już dziś budynku na terenie poniemieckiego tartaku. Pełnienie funkcji kierownika powierzono dr Alfredowi Lityńskiemu, znanemu i cenionemu w kraju limnologowi, nauczycielowi szkół średnich w Zakopanem i Lublinie. Niestety panujące warunki w otrzymanym od suwalskich władz budynku były bardzo trudne, małe pokoje, brak możliwości powiększenia laboratorium, a ponadto zbyt duża odległość od głównego akwenu Wigier nie sprzyjały prężnemu rozwojowi placówki badawczej. To wszystko sprawiło, że w 1922 roku Alfred Lityński zaczął snuć plany wzniesienia w dogodniejszym miejscu własnego, nowoczesnego i w pełni przystosowanego do funkcji naukowej budynku . 


Dzięki poparciu komisji międzyministerialnej, która przyjechała do Płociczna w 1922 roku, udało się Lityńskiemu z parcelowanego majątku Stary Folwark, pozyskać działkę o powierzchni około 60 ha. Dzięki temu rok później Lityński wraz z dwoma znanymi architektami warszawskimi Bohdanem Lachertem i Józefem Szanojcą, przystąpili do projektowania nowego budynku Stacji. W 1924 roku rozpoczęto prace przy fundamentach, jednak z powodu wielkiego kryzysu gospodarczego budowę stacji zakończono dopiero w grudniu 1927 roku. W tymże miesiącu trzyosobowy zespół pracowników stacji przewiózł saniami i furmankami cały jej dobytek do Starego Folwarku. 
Do wybuchu II wojny światowej stały personel stacji, poza jej kierownikiem, stanowili dwaj asystenci i laborant. Najdłużej zatrudnionymi współpracownikami Alfreda Lityńskiego byli: asystent i późniejszy adiunkt Stacji dr Zygmunt Koźmiński - specjalista w zakresie fauny widłonogów i procesów fotosyntezy oraz laborant Andrzej Wasyleńko. Od końca 1930 do początku 1935 roku asystentem Lityńskiego był dr Jerzy Wiszniewski - badacz wrotków, który odkrył na piaszczystej strefie brzegowej jeziora Wigry zespół drobnych organizmów wodnych zasiedlających przestrzenie pomiędzy ziarnami piasku. Nadał temu zespołowi nazwę psamolitoral i wprowadził ten termin do nauki światowej.
W okresie funkcjonowania stacji ukazało się drukiem około 300 prac dotyczących rejonu jezior wigierskich dotyczących m.in.: fizjografii i batymetrii jezior, warunków meteorologicznych, bakterii, glonów jezior i sucharów, roślinności naczyniowej, właściwości fizycznych i chemicznych wód, klasyfikacji zbiorników wodnych, licznych grup bezkręgowców (wirków, wrotków, skąposzczetów, pijawek, skorupiaków, pajęczaków, owadów), ryb i ich pasożytów. Badane były także cykle życiowe sielawy i siei, zmienność ich budowy, wzrost i odżywianie.

Niemal od początku swojego istnienia Park odgrywa istotną rolę w poznawaniu środowiska przyrodniczego Suwalszczyzny. W 1990 roku została powołana Pracownia Naukowo-Badawcza Wigierskiego Parku Narodowego (obecnie Pracownia Naukowo-Edukacyjna), której działalność polega, poza prowadzeniem własnych tematów badawczych i koordynowaniem badań innych jednostek, na prowadzeniu monitoringu środowiska przyrodniczego, ochronie czynnej zagrożonych gatunków roślin, grzybów i zwierząt oraz przygotowywaniu ekspertyz i opracowań dotyczących walorów przyrodniczych Parku.