Zróżnicowanie krajobrazowe Wigierskiego Parku Narodowego zależy przede wszystkim od warunków abiotycznych (w tym głównie od rzeźby terenu, rodzaju podłoża, procesu glebotwórczego i stosunków wodnych) oraz od procesów biotycznych kształtujących typ szaty roślinnej (sukcesja pierwotna i wtórna, zmiany areału gatunków na szczeblu lokalnym, wzrost i dojrzewanie osobników oraz ich zgrupowań itp.). Na te naturalne uwarunkowania zróżnicowania przestrzennego nakładają się oddziaływania antropogeniczne.
Krajobrazy są klasyfikowane według różnych kryteriów i na różnych poziomach szczegółowości.
Regiony fizycznogeograficzne
Wigierski Park Narodowy wraz z jego otuliną jest położony w granicach makroregionu Pojezierza Litewskiego i dwóch mezoregionów: Pojezierza Wschodniosuwalskiego i Równiny Augustowskiej. W obrębie wymienionych jednostek wyróżnia się następujące mikroregiony:
- Pojezierze Wigierskie (Pojezierze Wschodniosuwalskie),
- Obniżenie Suwalskie, Pagórki Augustowskie i Równina Frąckowska (Równina Augustowska).
Położenie WPN na tle mikroregionów fizyczno-geograficznych przedstawia załączona poniżej mapa.
Mikrokrajobrazy roślinne
Mikrokrajobraz roślinny obejmuje fragment powierzchni ziemi, różniący się od otaczających terenów zestawem i stosunkami ilościowymi występujących zbiorowisk, stopniem rozdrobnienia powierzchni oraz sposobem rozmieszczenia zbiorowisk w przestrzeni
Na obszarze Wigierskiego Parku Narodowego występują następujące rodzaje krajobrazów:
W "Operacie ochrony zasobów i walorów krajobrazowych", wykonanym w 2014 roku, na obszarze Parku i jego otuliny wyróżniono 73 mikrokrajobrazy roślinne, w tym:
Źródło: "Operat ochrony zasobów i walorów krajobrazowych" przygotowany w 2014 roku przez zespół pod kierunkiem dr Piotra Sikorskiego w składzie: dr hab. Jerzy Solon, prof. IGiPZ PAN, mgr Maciej Żołnierczuk, mgr Daria Sikorska.
- litogeniczny, w którym utwory powierzchniowe i gleby utworzyły się w wyniku wietrzenia skał, zajmujący 55,1% obszaru Parku;
- hydrogeniczny, w którym utwory powierzchniowe utworzyły się lub zakumulowały pod wpływem wody, w szczególności: torfy, muły, namuły i iły, zajmujący 11,3% obszaru Parku;
- litogeniczno–hydrogeniczny (mieszany), zajmujący 33,6% obszaru Parku.
W "Operacie ochrony zasobów i walorów krajobrazowych", wykonanym w 2014 roku, na obszarze Parku i jego otuliny wyróżniono 73 mikrokrajobrazy roślinne, w tym:
- 15 to krajobrazy hydrogeniczne,
- 37 – litogeniczne,
- pozostałe (21) mają charakter mieszany litogeniczno-hydrogeniczny.
- 14 mikrokrajobrazów prawie całkowicie leśnych,
- 4 których strukturę i fizjonomię kształtuje w głównej mierze osadnictwo,
- 11 o charakterze polnym lub polno-łąkowym,
- 13 w których dominują powierzchniowo łąki, pastwiska, torfowiska lub zbiorowiska szuwarowe.
Źródło: "Operat ochrony zasobów i walorów krajobrazowych" przygotowany w 2014 roku przez zespół pod kierunkiem dr Piotra Sikorskiego w składzie: dr hab. Jerzy Solon, prof. IGiPZ PAN, mgr Maciej Żołnierczuk, mgr Daria Sikorska.
-
Mapa ogólna mikrokrajobrazów roślinnych
Pobierzjpg - 114.89 KB
-
Mapa szczegółowa regionów fizycznogeograficznych i mikrokrajobrazów roślinnych
Pobierzpdf - 9.41 MB
-
Opis mikrokrajobrazów roślinnych
Pobierzpdf - 896.53 KB
Jednostki architektoniczno-krajobrazowe
Jednostki architektoniczno-krajobrazowe (w skrócie JARK) są efektem analizy krajobrazu kulturowego czyli przestrzeni historycznie ukształtowanej w wyniku działalności człowieka, zawierającej wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. Jednostki JARK wyznaczono na obszarach wiejskich z zabudowaniami, polami uprawnymi, łąkami i drogami.
W wykonanym w 1997 roku "Operacie ochrony wartości kulturowych" na terenie Wigierskiego Parku Narodowego wydzielono 62 jednostki architektoniczno-krajobrazowe (JARK). Większość z nich charakteryzuje się rozproszoną zabudową wiejską połączoną z rozłogami pól, łąkami, które uzupełniają niewielkie zadrzewienia śródpolne.
Przeprowadzona waloryzacja krajobrazu kulturowego pozwoliła zaliczyć 19 jednostek (JARK) do modelu zabytkowego. Na terenie WPN wydzielono dwie jednostki JARK, które powinny podlegać ścisłej ochronie konserwatorskiej: zespół poklasztorny w Wigrach i dawny kanał wigierski (obiekt związany również z działalnością kamedułów).
Osiemnaście jednostek zakwalifikowano do ochrony częściowej. Z uwagi na specyficzne warunki jakie powinien spełniać teren parku narodowego 42 jednostki JARK zdecydowano się włączyć do ochrony krajobrazowej.
Źródło: "Operat ochrony zasobów kulturowych Wigierskiego Parku Narodowego oraz wyznaczenie jednostek JARK", opracowany w 1997 roku przez zespół autorski w składzie Maciej Ambrosiewicz, Jerzy Brzozowski i Adam Żulpa.
Przeprowadzona waloryzacja krajobrazu kulturowego pozwoliła zaliczyć 19 jednostek (JARK) do modelu zabytkowego. Na terenie WPN wydzielono dwie jednostki JARK, które powinny podlegać ścisłej ochronie konserwatorskiej: zespół poklasztorny w Wigrach i dawny kanał wigierski (obiekt związany również z działalnością kamedułów).
Osiemnaście jednostek zakwalifikowano do ochrony częściowej. Z uwagi na specyficzne warunki jakie powinien spełniać teren parku narodowego 42 jednostki JARK zdecydowano się włączyć do ochrony krajobrazowej.
Źródło: "Operat ochrony zasobów kulturowych Wigierskiego Parku Narodowego oraz wyznaczenie jednostek JARK", opracowany w 1997 roku przez zespół autorski w składzie Maciej Ambrosiewicz, Jerzy Brzozowski i Adam Żulpa.
-
Fragment mapy jednostek architektoniczno-krajobrazowych
Pobierzpdf - 1.48 MB
-
Objaśnienia do mapy
Pobierzpdf - 163.55 KB